Note

Говийн ноолуур бүдүүн ширхэгтэй учир цамц хийхэд л тохиромжтой. Даашинз зэрэг нарийн торгомсог эдлэл хийхийн тулд нарийн ширхэгтэй хангайн ноолуур чухал гэж бодож байна.

Дундговь болон Хэнтийн ноолуурын ширхэг бүдүүн байдаг тул үнэ арай хямд байдаг. Бүдүүн ширхэгтэй ннолуураар утас ээрч хийх явцад амархан тасраад хэцүү байдаг байна. Эдгээр аймгийнхан Архангайн нэрийг барьж ченж дээр очиж ноолуурын үнийг бас унагаах хандлагатай байдаг.

-Хялгастай ноолуур байна гээд үнэ хямд авдаг ч яг үнэндээ үйлдвэр дээр угаагдааг, хялгас нь ноолуурнаасаа салдаг үйлдвэрийн шат дамжлага байдаг юм билээ.

5 хошуу малыг байгалиас заяагдсанаар нь, түүнд тохирсон тактикаар нь ажиллах хэрэгтэй. Цагийн ард дээр нь зовоосон мал малчин хүнийг өөрийг нь зовоодог.

Энэ нутагт нарийн мал маллахад дөхөмтэй.

-Ямааны маллагаа

1. Ямаа маллах нь яг л хүүхэд маллаж байгаа юм шиг арчилгаа өндөртэй байдаг.

2. Царван ихтэй газар ямаа өсдөггүй.

3. Ямаа нь нарлаг газар болон өндөрлөг газраар хөдөлгөөн ихтэй амьдрах дуртай

4. Сарлаг ямаа хоёрын бэлчээр зөрдөг учир малчинд түүнийг зохицуулах хүнд даалгавар тулгардаг байна. Ямаа нь нарлаг газар болон өндөрлөг газраар хөдөлгөөн ихтэй амьдрах дуртай бол сарлаг нь өндөрлөг газар хөдөлгөөн багатай, их холдвол хоорондоо салж, тараад явчихдаг талтай.

5. Ямааны давуу тал нь хачиг шалзаа өөрөө түүгээд идчихдэг тул хачигнаас болж мал таргалахгүй нь гэх айдас байхгүй болдог.

Энэ салбарт хамгийн эрх мэдэлтэй хүн нь ченж байна. Ченжтэй холбогдолгүйгээр үйлдвэртэй нь шууд холбогдож ноолуураа өгдөг баймаар байна.

Ноолуурын үйлдвэрлэх шат дамжлага нь уламжлалт мал аж ахуйн маллагааны аргад шууд нөлөөлж байна. Учир нь эрт үед өндөр үнээр өгөх юм бол ногоонд гүйцэт цадаагүй, үс нь хөдөлж буюу хөөрч эхлээгүй ямааг орилуулаад хялгастай нь хамт самначихаар гэнэт даараад хөлдөж үхэх аюултай. Ямааг байгалийн жамаар нь ноолуур нь салахад бэлэн болсон цагт нь өндөр үнээр нь ченжээр дамжуулахгүй өгч баймаар байна. Иймд үйлдвэр болон малчид хооронд нөхөрлөл (community) бий болгох хэрэгтэй байна. Үгүй бол ямаа цөөрч, бүр устах ч аюулд орж байна гэж бодож байна. Ямаагаа бодоод 04 сарын 20-05 сарын 10 хооронд ноолуур авах нь маш зөв сонголт юм.

Ноолууран бүтээгдэхүүнээ эргүүлээд хэрэглэж чаддаггүй.

Нутаг оронд тулгамдаж буй асуудал:

• Ноолууран бүтээгдэхүүн хийдэг үйлдвэрүүдэд яг ямар ноолуур хэрэгцээтэй байгаа талаар болон дотоодоо хангаж бүрэн чадаж байгаа эсэхийг мэдэхгүй байгаа.

Дүгнэлт: Монгол ноолуурын онцлог нь малын сэтгэлийг хүндэлдэг малчин хүний арга ухаанаар, түүнд л зориулсан мал маллагааг хэрэгжүүлж, зэрлэг байгалийн хүчинд захирагдан бий болдог юм байна. Аливаа малд хүний гар бас их хортой байдаг гэж үздэг учир тааваар нь, аясаар нь малладаг байна.

Танилцуулганд юу байвал болох вэ?

Халуун хүйтэн агаарын урсгалд жин цохиулахгүй, хүйт даалгаж чийг татуулахгүй

Хүний биед харшлах зүйл үгүй

Ямаа өөрөө хүйтэнд тэсвэртэй гэдгийг үзүүлэх. Жишээ нь цасан шуурганд, цасан дээр хэрхэн алхаж гишгэж явааг нь харуулах