Номгон-Мижид

	INTERVIEWS
	Долгор, Одсүрэн. Аварга малчин. Өмнөговь аймаг, Номгон сум. Interview by Мижид Сайнбуян, September 24, 2022. http://zotero.org/groups/4737731/items/ILL9MZLG. аймгийн аварга Т.Батжаргалынх нь 800 орчим тэмээтэй, 1000 орчим ямаатй, 300 орчим хоньтой, адуу, үхэр тус бүр 100 орчим. Эднийх ажилч хичээнгүйгээрээ алдартай айл бололтой. Жилдээ 500 орчим кг ноолуур авдаг. 60 орчим сая төгрөгний ноолуурын орлоготой. Ноолуурын орлого нь жилийн орлогын 30 орчим хувийг бүрдүүлдэг. Байгалийн гарц өвс идлэг муу үед алын ашиг шим татарч байна. Цаг агаар нь сайхан бол мал маллах асуудалгүй. Адуу, богийн бэчлээр таардаггүй. тус тусад маллаж байна. Тэднийх адуу, үхэр, тэмээ, хонь, ямаа зэрэг таван төрлийн мал маллахаас гадна ээжтэйгээ хамт ногоо тарьдаг.
	Наранбат, Чимбат. Бар жилдээ барагддаг юм гэсэн Ямаагаа онд оруулчихвал хавар ноолуур самнанадаа. Өмнөговь аймаг, Номгон сум, September 25, 2022. http://zotero.org/groups/4737731/items/Y7P4G3VR. Залуу малчин өрх. 2000 оны малчид. ноолуур бол амьдралын эх үүсвэр. 09 анги төгсөөд мал дээр гарсан. байгаль цаг агаар гайгүй бол мал маллахад боломж их байна.
	Отгонцэцэг, Сүрэнжав. Интернеттэй малчин. Өмнөговь аймаг, Номгон сум. Interview by sainbuyan mijid, September 24, 2022. http://zotero.org/groups/4737731/items/DIKD3ZFI. Өрх толгойлсон эмэгтэй. гурван охинтой. охид бүгд тусдаа гарсан. Малаа ганцаараа малладаг.
	Баттогтох, Рулам. Лусын Сэрчим хошооны дарга, ЕБС-ийн насан туршийн боловсролын багш. Өмнөговь аймаг, Номгон сум. Interview by Мижид Сайнбуян and Наранбаатар, September 23, 2022. http://zotero.org/groups/4737731/items/5N448UA7. Лусын сэрчим хоршоо нь Тогтвортой ноолуур олон улсын эсвэлийн гишүүн байгууллага бөгөөд тогтвортой ноолуур төслийн хүрээнд үйл ажиллагаа явуулдаг. 2022 онд шилдэг хоршоогоор шалгарч 20 сая төгрөгөөр шагнагдсан. ХОршооны гишүүдийн олонхийн саналаар дарга нь сонгогддог. Дарга нь хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн худалдан авах асуудлыг зохицуулдаггүй. Харин хоршооны менежер Бат-эрин эхнэр Амгалан хоёр нь худалдаа арилжааны асуудлыг хариуцаж ажилдаг. Энэхүү хоршоог Бат-эрин, Амгалан нар хамтарч үүсгэн байгуулсан. Хоршооны дарга нь хоршооны үйл ажиллагаа, гишүүдийнхээ асуудлыг хариуцан зохион байгуулдаг.
	Чинбат. Ноолуур үнэгүй бол ямаагаа махалж зарж хэрэгцээгээ ханганадаа. Өмнөговь аймаг, Номгон сум. Interview by Сайнбуян Мижид, September 25, 2022. 140-өөс буугаад 100 мянгад л ноолуураа өгсөндөө. энд ноолуурыг өнгөөр ялгаж авдаг. Өнгөнөөс хамаараад ариа хямд байдаг. Цагаан ноолуураа 120 орчим, хар ноолуураа 116 мянгаар өгсөн. хар ямаанаас дундаж 700гр ноолуур гардаг.
	Норов, Батжаргал. Норовын батжаргал үргэлжлэл. Өмнөговь аймаг, Номгон сум. Interview by Мижид Сайнбуян, September 23, 2022. http://zotero.org/groups/4737731/items/BVK8L6W6.
	Нарантуяа, Болдбаатар. Таван хошуу малтай элдэвтэй малчин. Өмнөговь аймаг, Номгон сум. Interview by Сайнбуян Мижид, September 25, 2022. http://zotero.org/groups/4737731/items/YVUKFE8T. Орлогын 70-80%-ийг ямааны ноолуураас бүрдүүлдэг. Жилдээ бид 10 тэмээ зардаг. Нэгийн 1 сая орчим төгрөгөөр зардаг. ноолуур гэдэг нандид, торгомсог.
	Ганбат, Шархүү. Ямаа төллүүлдэггүй айл- байаль сайхан бол мал аясаараа өсдөг. Өмнөговь аймаг, Номгон сум. Interview by Мижид Сайнбуян, September 24, 2022. http://zotero.org/groups/4737731/items/YDMNHXEX. Манай эхнэр аймгийн төвд амьдардаг. Манайх туслах малчинтай. Ямаа голлон маллаж байна. Ноолуур бол малчдын амьдралын эх булаг юм. Хавар мал төллүүлэхгүйгээр зун бага мал худалдаж авдаг. Жилдээ 50-60 сая төгрөг ноолуураас олдог. Хүүхдүүддээ байр авч өгсөн. Хотод хоёр өрөө нэг, Аймагт хоёр өрөө байр нэг авсан.
	Ням-адьяа. ноолуур ангилж авдаг. Өмнөговь аймаг, Номгон сум. Interview by Баяртогтох, September 26, 2022. http://zotero.org/groups/4737731/items/8EEQU2AX. цагаан ноолуур илүү үнэтэй байдаг. 3-10 гарантай мянган төгрөгний үнийн зөрүүтэй байна.
	Болдбаатар. ноолуураа заагаад зээл авах айлууд байна. Өмнөговь аймаг, Номгон сум. Interview by Баяртогтох, September 26, 2022. http://zotero.org/groups/4737731/items/7JC6FSQC. Хүүхдүүддээ гарын ганзганд, хөлийн дөрөөнд хүргэхэд ноолуурын тус их байсаан
	Баясгалан, Цэрэндулам. ноолуурын зэрэглэлийг өнгөөр тогтоож байгаа нь үнийн нугалаа гаргах гэсэн ченжийн арга, заль юм. Өмнөговь аймаг, Номгон сум. Interview by Мижид Сайнбуян, September 24, 2022. http://zotero.org/groups/4737731/items/RV4UHRIV. Ноолуурын стандарт гэж юм бий. гэтэл ченж нар цагаан ноолуурыг нэгдүгээр зэрэглэл, улаан ямааны цайвар ноолуурыг хоёрдугаар зэрэглэл, хар ноолуурыг гуравдугаар зэрэглэл гэж ангилаад 10-20 мянган төгрөгөөр буулгаж авах юм. энэ бол үнэ буулгах гэсэн нугалаа юм даа. Уг социолизмын үед би цагаан ноолуур дотроо нэг хоёрдугаар зэрэглэл гэж ангилдаг байсан. Үүнтэй адил цайвар ноолуур дотороо нэг, хоёрдугаар зэрэглэл гэж байдаг байсан.
	Норов, Батжаргал. ямаа бол амьдралын эх булаг. ямаа бэлчээр талхалдаггүй. Interview by Мижид Сайнбуян, 23 2022. http://zotero.org/groups/4737731/items/EV2U3HZJ. Гангийн улмаас ямаагаа борлуулж 300 орчим ямаатай болсон. Лусын сэрчим хоршооны үйл ажиллагааны тухай ярив. Ямаа бэлчээр талхалдаггүй. Ямаа бэлчээр талхладаг гэж сүүлийн үед ярьж эхэлсэн. Ямааны тоо толгойд оногдуулах татвар өндөр байна. Ямаа бол амьдралын эх булаг.