үхэр тэрэг

Нүүдэл дээр бол үхэр тэрэг хөллөдөг айл байхаа больсон. -Одоо үхэр хэрэгтэй айл байхгүй юу? Байхгүй. Би 5н жилийн өмнөөс машинаар нүүж сууж байна. Өмнө нь дан үхэр тэргээ хөллөж байсан. Айл болгон л машинаар нүүдэг болсон. Энд би ганцаараа үхэр тэргээр нүүдэг байсан ч сүүлдээ нийгмээ дагаад машинаар нүүдэг болсон доо. -Таны үхэр тэрэг хаана байгаа вэ? Өө гадуур ганц нэг нь байгаа. Одоо тэгээд би бол ер нь л морио унадаг. Хүн мориноос унаж үхэх гэж байхгүй, мотоциклоос л унаж үхнэ гэж байгаа. Энэ үе уламжлал их алдагдаж байна. Бараг машин, мотоциклоос л болж алдагдаж байгаа байх. Нэг нэгэнтэйгээ барьцаад л. Энэ дээрээс л Монгол уламжлал их алдагдаж байна.

Нүүдлийн соёл иргэншил маань сүүлийн жилүүдэд хэрхэн хувьсаж өөрчлөгдөж байна вэ? Их хувьссан. Нүүдэллэнэ гэдэг чинь дээр үед үхэр тэргээр нүүдэг байсан бол одоо машин тэргээр нүүдэг, бүх зүйл цахилгаанжсан, зурагт, гар утас, хөлдөөгч хэрэглэж байна. Хөлдөөгч, хөргөгч бий болсноор борц хийх соёл алдагдаж байгаа.

- Таны бодлоор монголчуудын нүүдлийн соёл гэж юуг хэлэх вэ? - Нүүдлийн соёл гэхээр чинь одоо юу гэмээр ч юм дээ. Бид нарыг бага байх үед дандаа үхэр тэргээр нүүдэг байсан. Одоо чинь машинаа урдаа тавиад, хүүе, хаая гэхийн завдалгүй портероор нүүгээд явчихдаг. - Тэгэхээр машинаар нүүхээс үхэр тэргээр нүүх нь нүүдлийн соёлыг агуулж байна гэсэн үг үү? - Тийм ээ, уг нь бол нүүдлийн соёл чинь тэр шүү дээ. Адаглаад нохой нь дагачихсан сүрхий, янзын л явдаг биз дээ. Хуучин модон тэрэгнүүдээ чахруулаад сүртэй л явдаг байсан. Монгол шар хайнагаа хөллүүлээд л гардаг байсан.

-Нүүдлийн соёл иргэншил гэдэг зүйл хэр их өөрчлөгдөж байна вэ? Орчин өөрчлөгдөж байгаа болохоор орчноо дагаад хөндөөнийхөн ч бас өөрчлөгдөж байна. Бид нарыг бага байхад нүүдэл хийнэ гээд хэдэн шар(үхэр) тойруулаад л уядаг байсан. Одоо бол үхэр тэрэгний дугуй ч харагдахаа болилоо. Хоёрдугаарт, морь унадаг хүн ховор болцон. Нэг бодлын хөгжөөд байгаа юм шиг боловч соёл иргэншлээсээ холдоод л байгаа. -Одоо тэр үхэр тэрэгний үлдэгдэл байна уу? Ер нь бол бараг байхгүй дээ. Үхэр тэрэг хийдэг хүн байхгүй. Бараг музейд хадгалагдахаар болж байна шүү. Нүүдлийн соёл иргэншил холдож байна.

-Энэ нүүдэллэх ахуй байдал, нүүдлийн мал аж ахуй, нүүдлийн соёл маань хэрхэн өөрчлөгдөж байгаа вэ? Жишээлбэл хүмүүс морь малаа унахгүй, мотоцикл их унаж байна гэж ярьж байна шүү дээ. Таныг хүүхэд байхаас хойш хэр их өөрчлөгдөж байна вэ? Миний бага байхаас бол их өөрчлөгдөж байгаа. Энэ гэрийг зөөхөд үхэр тэрэг ашигладаг байлаа. Үхэр тэрэг чинь машинтай адилхан хурдаа нэмж, хасахгүй нэг л тогтмол хурдаар явна шүү дээ. Зарим тохиолдолд үхэр тэргээ хөтлөөд явж байхад босоогоороо унтах үе ч бас гарна шүү дээ. Мод, чулуу ер нь бүх л юмыг үхэр тэргээр авдаг байсан. Одоо машин техник хөгжсөнөөс хойш эргээд үхэр тэргээ хэрэглэх боломжгүй болчхож байгаа байхгүй юу. Одоо бол хэдхэн айл үхэр тэрэг ашиглаж ихэнх нь машин тэрэг хэрэглэдэг болсон. Гэхдээ тэгж өөрчлөгдсөн хэдий ч ажил хөнгөлж байгаа хэрэг л дээ. Жишээ нь эндээс мод авахад үхэр тэргээр явахад хэр их хугацаа, машинаар явахад хэр их хугацаа шаардах дээрээс ялгаа гараад ирчхэж байгаа байхгүй юу. Тэр нөхсөн цаг хугацаагаараа гэртээ ирээд ажлаа зохицуулна, хоног ирэх тусам ажлуудаа нөхөөд явчхаж байна гэсэн үг.