@ЦАГААН ЯМААТ ХОРШОО

Хайхгүй ээ. Уут савтай нь шууд хоршоондоо очоод өгчихнө. Манайх бол энэ жил нэг, хоёр кг ноолуур л ялгагдсан, их ялгагдаагүй

Уг нь бол нэг хоршоонд харьяалагддаг байсан ч тэр хоршоо юу болсон нь мэдэгдэхгүй алга болсон. Тэгээд одоо урагшаа Бодиогийн хоршоонд ордог юм уу гэсэн 100 ямаатай айл авдаг гэнэ. Манай ямаа арай 100 хүрээгүй энэ жил төлөө тавиад 100 хүрч байгаа юм.

Занданшатар хэр хоёр чинь дундаа хэрэлдэж байгаад 50 мянган төгрөг, тавгийн боорцог бидэнд өгдөг юм. Бас ч гэж буруу хэлэх юм байхгүй. Нэлээн том юм өгөх нь дээ гэсэн 50 мянган цаас өгсөн. За яах вэ дээ, зайлуул голох юм байхгүй. Нэг тиймэрхүү байдаг юм. Хамгийн гол нь би бол болж байна, цөөхөн малтай, ямар ч орлого байхгүй хэдэн залуу гэр бүлүүд амьдрал нь дээшээ гарахад хэцүү байгаа шүү дээ.

Үгүй, энэ жил л ноолуураа нийлүүлсэн. Манай ноолуурыг авахгүй гээд болдоггүй, тэгж байгаад авсан даа.

Үнэ хямдраагүй улсууд чинь нөгөө малаа тэжээх гээд маш өндөр үнэтэй өвс, тэжээл авдаг. Хоршооных нь 22, 20 мянгаар улаан хивэг өгнө, тэгтэл нөгөө айл нь 28 мянгаар улаан хивэг тэжээл авч байна. Тэгсэн мал цөөхөн, орлого байхгүй, үнэтэй юм авахаар хэцүү байна. Хоршоонд ороогүй айлын ноолуурын авдаггүй юм байна.

Ширх, хачиг энэ тэр алга болно.

Тэгнэ. Манайх ноднин жил хоршоонд ороод энэ жил анх хоршоондоо ноолуураа өгч байна. Энэ жил сайхан үнэтэй авсан. Цагаан ноолуур 140 мянгаар авна гэдэг бол энд байгаагүй үнэ ханш.

Хоршоо чинь өгчихдөг. 1 сая хүртэлх мөнгийг хүүгүй зээлж болно тэр нь бас нэг талдаа ашигтай юм даа.

Манайх “Цагаан ямаат” гэдэг хоршоонд орсон

Жоохон багасаж байна. Тэгээд тэр ноолуурыг улсууд бохир самнадаг юм шиг байгаа юм. Тэрийг л ялгаад салгаад л хэдэн хэсэг болгоод хаячихаар бас хэцүү юмаа. Тийм нь их муу юм гэнэ. Муугийн уршиг олонд, могойн цуст энгэрт гэж. Тийм юм их нөлөөлдөг юм байна шүү дээ. Хоршоо нь зөвхөн сайн ноолуураа аваад үлдсэнийг нь үлдээчихдэг. Эсвэл нөгөө мууг нь авах хүн байхгүй. Дахиад нэг хэд гурван ямаа самнадаг юм уу яадаг юм. Тэгж байгаад ноолуурыг нь шалгахгүй ч юм уу, арай хямдхан өгдөг ч юм уу тэгдэг. Уг нь тэр хоршоо сайн, муу бүгдийг нь л авмаар байгаа юм.

Ченжид өгсөн юм уу? Н: Тийм. С: 130-д нь хоршоонд, үлдсэнийг нь ченжид өгсөн юм уу? Н: Тийм, 100-аар авч байгаа нь их юм. Сэмлээд, холион бантан хутгаад тавьсан. Энэ бол баян ядуугийн ялгаа маш их гаргаж байна. Цагаат ямаа хоршоо цагаан сараар малчдадаа авна гээгүй байхад сая төгрөг өгнө. Тэгээд тавгийн боорцог, 5кг чихэртэй өгөөд баян айлуудаа дээш нь татаад аваад явчихна.

Арай ороогүй судалж байгаа. Цаашид авна гэсэн тэгэхээр нь орно гэж бодож байгаа. Анх 2, 3 жилийн өмнө хурал хийхдээ 1-р баг гээд энэ уулын баг ихэвчлэн улаан ямаатай юм. Тэгээд энэ голын баг бага зэрэг бараан ямаатай гээд орхичихсон юм. Үлдсэн 3 баг нь дан цагаан ямаатай учраас шууд авсан. Энэ жилээс үлдсэн хүмүүс нь орж эхэлж байгаа.

Цагаан ямаатай айлууд л нийлээд хоршоонд орсон.

Би элсээд 2, 3 жил болж байна. Анх байгуулагдахад нь элссэн.

Хялгас, бүдүүн ширхэг, цагаанаар нь ялгаж авна

дээр арга хэмжээ авч өгдөг юм болов уу яадаг юм бол гэсэн үгүй юм шиг байна аа. Та нар бодоод үз, энэ хоёрын хооронд хэцүү явдал байгаа биз?

Тэгээд цөөхөн ямаатай айлуудыг нь тоо заагаад аваагүй. Би тэрэнд нь орж чадаагүй юм.

Ноолуурыг цагаан, бараанаар нь ялгаж авч байгаа юу? Тэгнэ.

Эхлээд 150 ямаа гэж байсан гэсэн. Одоо бол Баянговийн бүх ноолуурыг цагаан болгоод бүх ноолуурыг “Цагаан ямаат” авах гэж байгаа юм шиг байна лээ. Хуц, ухныг цаанаас нь микроныг нь судлаад тавьж байгаа. Хоршооны үр өгөөж бол сүүлийн 2 жилийг харахад маш өндөр байна. Хоршоо маань баг бүрээс маш олон кг, нарийн микронтой ноолуур өгсөн нэг айлаа шалгаруулж шагнадаг юм байна. Тэр битгий хэл гадаадад аялах эрхийн бичгээр хүртэл шагнадаг.

Авахаараа их голдог, цаанаасаа тийм. Гуйж байж л тэр улсуудад орох юм шиг байгаа юм. Ерөөсөө малаа өсгөж байж л тэнд орно. Тэгээд хоршооныхоо айлуудыг энэ жил 140-өөр авсан. Муутай, сайтай 3 хуваагаад л авна. Хоршоо биш мал цөөтэй улсууд чинь ноолуураа өгөх гэхээр авахгүй, авахаараа мууг нь бүдүүн цагаан гээд голчих юм. Тэгээд үсрээд 110-тай борлуулна. Манайх 10кг ноолуурыг гуйж байж 130-д өгсөн, үлдсэнийг нь 100-д өгч дуусгасан.

Ноолуурыг цагаан, бараанаар нь ялгаж авч байгаа юу? Тэгнэ.

Хоршоонд өгөх нь надад илүү юм шиг санагдсан. Хаана ноолуураа өгнөө гэж барьж явахгүй, шууд хоршоондоо тэнцэж л байвал шууд өгчихнө.

Тэгтэл мал цөөтэй хоосон айлууд нь үнэтэй чихэр, нөгөө л үнэтэй тавгийн боорцгоо авна. Энэ хоёрын хооронд судалгаа хийгээд явж байгаа бол та нар бас ярьж хөөрөх хэрэгтэй. Хөөрхий зайлуул би бол тэтгэврийн хэдэн төгрөг авдаг юм болохоор бас царай алдаад байхгүй байна.

Тэгнэ. Хаанаас ирсэн гэхэд нь Баянговь гэхээр л Баянговийн бүдүүн цагаан ноолуур авахгүй гэдэг байсан. Дээрээс том компаниуд ирээд ноолуур авахдаа их ялгана. Тэгээд ялгаад үлдсэн ноолуур нь навсайсан юм үлдэнэ. Тэрийг дараа хэн дээр авч очих гээд л асуудалтай учраас бөөнд нь авч байгаа газарт л өгдөг.

Тэр тарилга туулга нь бас чанартай байх шиг байна. Шинээр ямар улсаас ч гэлээ мал угаалгын бүтээгдэхүүн авчирсан гэсэн.

Бодьжав гуай гэж ямар хүн байна? Эрэгтэй хүн бий дээ. Энэ хүн чинь орон нутагтаа нилээн юм хийсэн. Одоо цагаан ямаа хоршоог байгууллаа, суманд 3,4 худаг гаргаж өгсөн, Сумын чинь ганц худагт оочирлодог байлаа шүү дээ. Бид нарын мэдэхгүй олон байгаа бай аа.

Манай энэ Баянговийн ямааны онцлог гэвэл энэ цагаан ямаа. Хоршоо бүх сүргийг цагаан болгоно гэж зорьсон бөгөөд Хятад руу өгөхгүй өөрсдөө үйлдвэрлэж байгаа. “Цагаан ямаат” хоршоо бол Баянхонгорын ноолуурыг дэлхийн зах зээлд гаргана гэж зорьж байгаа юм байна.

Та энэ Бодьжав гуайг бага байхаас нь таньдаг байсан уу? Ёстой мэдэхгүй. Эцэг нь Чамин гэж багш хүн, ээж нь манай нутгийн Жамбалдорж гэж хүний хамгийн том эгч байсан. Уг удам сайтай хүн учраас сайн хүн байх

Хоршоонд орсон айлууд болж байна гэж бодож байна ш дээ.

оршоо байхгүй байхад ноолуурын зах зээлд хамгийн эрх мэдэлтэй нь хэн байсан бэ? Ченж нар байсан. Ноолуураа авчхаад дараа нь мөнгийг нь өгнө гээд байж байдаг байсан. Одоо бол Баянговь сумын тэд дүгээр баг өнөөдөр тушаалттай гээд л хугацаандаа тушаачихдаг болсон.

Хамгийн гол нь жинхэнэ монгол ямааны ноолуур гэдэг юм билээ.

-Танайх тэгэхээр цагаан ямаа өсгөдөг гэсэн үг үү? Үгүй ээ. Цагаан ямаа гээд хоршоо гарч ирээд байгаа юм. Тэр ноолуур дажгүй үнэтэй авдаг болохоор их айлууд орж байгаа.

Тэгнэ. Одоо энэ хоршоо л их буян болж байна.

Хоршооны гишүүн байснаар ямар ямар урамшуулал хүртэх эрхтэй байдаг юм бол? Урамшуулал байвал бүгдийг нь хүртэнэ. Цагаан сараар хэвийн боорцог үнэгүй, тавгийн чихэр үнэгүй өгдөг.

Манайх Цагаан ямаа хоршоонд орчихсон болохоор шууд хоршоондоо өгчихдөг.

Сайн мэдэхгүй байна. Тэр “Цагаан ямаат”-ыг л мэдэх юм байна, наана өөр ямар хоршоо байдгийг мэдэхгүй ээ.

Энэ ч аль аль талдаа ашигтай шүү. Ноолуураа үнэтэй өгчихнө, малаа тарина угаана, бууцаа ариутгачихна даа. Одоо намар болонгуут малчдаа бүгдийг нь дуудаад хотоос бөөн эмч нар ирж үзээд ер нь ашигтай шүү дээ.

ингээд ган зуд боллоо, нөгөө хоршооны айлуудад чинь үнэ хямдарсан өвс, тэжээл дээрээс нь авчирч өгч байна.

Тийм ээ, ерөөсөө ганзага наймаа хийгээд байж байхдаа л надтай гайгүй, ээж аавтай нь танил болохоор дандаа өгнө. Ноолуур унагаж байна, сайн, муу гээд элдвээр хэлж байхад би Бодиог хүлээж байгаад л өгчихдөг байсан. Тэгээд олон малтай улсууд ирээд орсон чинь миний ямаа цөөхөн болоод орж чадаагүй. Тэр жил зуд болсон юм. Дээрээсээ нөгөө хоршоо чинь үнэтэй, үнэгүй тэжээл өвс өгөөд, тэр яах вэ муу юм биш малыг нь онд оруулаад сайхан дээш нь татсан л даа. Тэгээд юу ч байхгүй, ядарсан хэдэн улсууд байгаа шүү дээ. Энийг л янзлах арга тал та нарт байдаг юм болов уу даа, иймэрхүү юм байгаа шүү. Тэр хүн тэгээд тоогоор нь ялгаж авахгүй бол болдоггүй л юм байлгүй дээ. Газар газарт л энэ хоршоо чинь тийм юм билээ. Сүүлдээ тэгээд болоод ирэхээрээ бүгдийг нь авах байлгүй дээ.

Хамгийн наад зах нь тариа туулга цаанаас нь хийж өгдөг. Хоршоо маань өөрийн гэсэн мал эмнэлэгтэй. Энэ жилийн хувьд ноолуураа их боломжийн үнээр авсан.

Тийм ээ. Янз бүрийн юм ялгадаг юм.

Гайгүй л юм шиг байна лээ. Малаа хашиж байгаад шүршээд угаачихдаг, ажиллагаа багатай л юм билээ. Жил болгон угаалгаж байна даа.

Ер нь угаасаа ялгадаг байсан. Одоо бол Баянговь сумын ямааны ноолуурын 95% нь цагаан байх. Тэгээд хоршооноос нарийн стандарттай ноолууртай ухна авч ирж тавиад, айл болгоны хотноос шинжилгээ аваад тэнцэх үгүйг нь шинжлээд нарийн судалгаа хийсэн. Мөн хоршоо тусдаа мал эмнэлэгтэй бөгөөд малын бүх эмчилгээг хоршооноос хийж өгдөг.

Хоршоондоо тэгээд бүх юмаа өгнө дөө. Хониныхоо ноос, ямааныхаа ноолуурыг өгнө, малын тарилга туулга хийлгэнэ гээд бүгд хоршоотой хамааралтай.

Энэ чинь манай сумын уугуул хүн. Жил болгон ноолуур авдаг байсан даа. Манай айл болдог жил 2010 онд авч л байсан, тэрнээс өмнө ч авч байсан байх даа. Бодьжав гуай чинь бүр дуудлага худалдаа хийдэг байсан.

Давуу тал гэвэл ноолуураа өндөр үнээр өгөх юм даа. Энэ жил ноолуураа 140000 төгрөгөөр өгсөн. Дунджаар 1 ямаанаас 600 гр ноолуур гэж тооцдог. Ерөнхийдөө бол 500 гр аас дээш л гарна.

Уг нь тэр Бодиогийн хоршоонд орох бодолтой байсан ч ямааны тоо хүрэхгүй учраас чадахгүй байсан юм. Авах үгүй нь яах вэ. Хавар нэг байцгааж байвал тэр Бодиог ирэхээр ноолуураа зовлонгүй өгчихдөг л болмоор байна. Тэгэхгүй тэгээд хоршоонд орсон ч биш, ороогүй ч биш. Аль нь ч авах нь мэдэгдэхгүй зүдэрч байж чимх ноолуураа борлуулах юм.

Энэ чинь хоршоо байгуулах удирдамж ирээд, хоршоонд орох айлууд нь бичиг баримтаа бүрдүүлж өгөөрэй гээд орсон доо. Ер нь хоршооны хурал байнга сум нь дээр болдог.

Тэр одоо сайн ноолууртай хүний ноолуурыг өндөр үнээр үнэлэж авдаг.

Цагаан ямаа үржүүлэх гээд л байгаа юм шиг байна лээ. Олон сум дамнасан хоршоо манай суманд үйл ажиллагаагаа явуулдаг. Тэрэнд бол орж амжаагүй л явна.

Энэ жилийн хувьд гайгүй ашигтай байгаа юм шиг байна лээ. Ноолуур нь хамаагүй үнэтэй.

Энэ хоршоо байна шүү дээ. Тэр нэг залуу надад их сайн байдаг юм. Нэг юм ярихаар нөгөө сайн залуугаа матчих юм шиг санагдаад байх юм. Тэр Өлзийтийн Цагаан ямаатын хоршоо гэж байна даа. Тэр чинь ирээд дандаа олон малтай баян айлуудыг нь түүгээд авчихсан юм.

Сүүлийн 4-5 жил хур багасаж задгай, гүний бүх ус маш багасаж байна. Энэ ерөнхийдөө 10 жилийн давтамжтай болж байх шиг байна. Миний мэдэхийн 2000, 2010, 2020 онд боллоо. Өвөл бол хоршооны буян их байна. Жишээ нь худалдаанд өвс 25000 гэж байхад хоршоо 18000 төгрөгөөр зарсан бөгөөд малчдадаа хавар ноолуураас нь авна гэж зээлээр өгсөн. Малчид чинь байнга бэлэн мөнгөтэй байна гэж байхгүй шүү дээ. Цагаан сар болоход айл болгонд тавгийн идээ 1 сая төгрөг өгч байна. Хавар ноолуураасаа 1 сая төгрөгөө авчихдаг бол тавгийн идээ бол айлдаа бэлэг болж байгаа юм. Ийм болохоор айлууд их ороод байх шиг байна. Малчдад хэрэгтэй бүх л үйлчилгээг үзүүлж байгаа. Эхний жил ноолуурын 5060% хоршоо авч байсан бол энэ жил бараг ихэнх хувийг авчихсан шүү. Ченжүүд бол авч чадахгүй байна. Хоршоонд авч очсон ноолуурыг цэвэрлээд цагаан ноолуур дотроо 2-3 ялгаж авдаг. Хоршоондоо ноолуураа өгөхийн тулд малчид ямаагаа маш цэвэр нямбай самнаад, хоршооноос нэр бичиж өгсөн уутанд ууталдаг. Дээр үеэсээ ямаа голчилж малладаг байсан нутаг.

Цагаан ноолуур 140 мянгаар, бор ноолуур 120 мянгаар авсан. Зарим газар бүр хар гэж гурав ялгадаг гэсэн.

Олон бүлэг байдаг болохоор зарим гайгүй, тэгээд гайтай нь хэцүү л юм шиг байна лээ. Манай бүлгийн даргыг Ганбаатар гэдэг. Бид хэд нийлж байгаад арай гайгүй хүн юм болов уу гээд сонгосон.

Хоршооноос ухна өгдөг үү? Өгдөг, нэг ухна авлаа гэхэд 100 ямаанд болно, оронд 1 ишиг л өгнө. 2 ухна авбал 2 ишиг өгнө. Ухна бол хоршоо нь өөрөө маллачихна. Энэ жил хоршооны ухна тавих бодолтой байна.

Нөгөө ядуу улсууд нь бүр ядуу болж байна. Баян улсууд нь бүр баян болж байна.

Хэдэн оноос хойш үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа юм бол? - Саяхнаас 2, 3 жилийн өмнөөс явуулсан.